Στιγμές από τη ζωή του Λεωνίδα Κύρκου

ΣΤΑ ΚΡΑΤΗΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΧΟΥΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΝ “ΓΕΡΟ” ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, ΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥΣ

ΣΚΛΗΡΑ ΛΟΓΙΑ ΣΕ ΣΟΒΙΕΤΙΚΟ ΠΡΕΣΒΗ ΓΙΑ

ΤΟΝ ΡΟΛΟ ΤΗΣ ΕΣΣΔ ΣΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ ΕΛΑΣ

ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ “ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕ” ΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΙΚΗ ΤΗΣ “ΑΥΓΗΣ” ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΕΝΟΣ ΑΓΡΟΤΗ

Απεβίωσε τα ξημερώματα της Κυριακής, σε ηλικία 87 ετών, ο ιστορικός ηγέτης της Αριστεράς Λεωνίδας Κύρκος, ο οποίος το τελευταίο διάστημα αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας.

Η κηδεία του θα γίνει την Τετάρτη στις 5 το απόγευμα από το Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Πέρα από την είδηση, η οποία ήδη είναι γνωστή, “σηκώσαμε” κάποια χαρακτηριστικά στιγμιότυπα από τις αναμνήσεις του Λεωνίδα Κύρκου και τα παρουσιάζουμε στη συνέχεια.

Ο Λεωνίδας Κύρκος γεννήθηκε το 1924 στο Ηράκλειο της Κρήτης, γιος του Μιχαήλ Κύρκου ο οποίος μαζί με τον Ι. Πασαλίδη και άλλες προσωπικότητες της Αριστεράς ίδρυσαν την ΕΔΑ.

Πρόεδρος και γενικός γραμματέας του ΚΚΕ Εσωτερικού μέχρι τον Απρίλιο του 1987, οπότε εντάχθηκε στην Ελληνική Αριστερά (Ε.ΑΡ.) της οποίας εκλέχτηκε Πρόεδρος, ο Λεωνίδας Κύρκος εκλέχτηκε με την ΕΔΑ μέλος του Ελληνικού Κοινοβουλίου το 1961, 1963 και 1964. Στις 21 Απριλίου 1967 συνελήφθη και παρέμεινε στη φυλακή για 5 χρόνια. Μετά την μεταπολίτευση εκλέχτηκε βουλευτής, το 1974 και το 1977, και ευρωβουλευτής το 1981 και το 1985.

Για πολλά χρόνια εργάστηκε για ως δημοσιογράφος και διευθυντής της εφημερίδας Αυγή.

Μαζί με το Χαρίλαο Φλωράκη, ίδρυσε τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου, του οποίου υπήρξε γραμματέας μέχρι το Μάρτιο του 1991. Από το 1989 μέχρι το 1993 ήταν βουλευτής με τον Συνασπισμό.

To 2000 προτάθηκε τιμητικά από το κόμμα του Συνασπισμού για το αξίωμα του προέδρου της δημοκρατίας.

Το 2010, με επιστολή του δήλωσε στήριξή στο νέο κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς.

Η ζωή του Λεωνίδα Κύρκου ήταν ολόκληρη “ιστορία”. Άπειρες στιγμές, άπειροι αγώνες.

Πολλά είναι τα χαρακτηριστικά στιγμιότυπά της. Κάποια από αυτά, όπως ο ίδιος τα περιέγραψε στην αυτοβιογραφία του “Στιγμές από την προσωπική μου διαδρομή” (εκδόσεις ΕΣΤΙΑ) είναι και τα παρακάτω:

ΣΚΛΗΡΑ ΛΟΓΙΑ ΣΕ ΣΟΒΙΕΤΙΚΟ ΠΡΕΣΒΗ ΓΙΑ

ΤΟΝ ΡΟΛΟ ΤΗΣ ΕΣΣΔ ΣΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ ΕΛΑΣ

Κάποτε στα χρόνια που ήταν ακόμη η Σοβιετική Ένωση, ο Χαρίλαος Φλωράκης -που μιλούσε ρωσικά- έδωσε πρόσκληση και σε στελέχη της ΕΑΡ για να πάνε σε ένα δείπνο που έδινε ο τότε πρεσβευτής της ΕΣΣΔ στην Ελλάδα ονόματι Σλούσαρ. Ο Κύρκος πήγε και στη διάρκεια του δείπνου, απευθυνόμενος στον Ρώσο πρεσβευτή, είχε το θάρρος να πεί δημοσίως σκληρά λόγια. Είπε τότε προς τον Πρέσβη σχετικά με το κίνημα της αντίστασης του ΕΛΑΣ κατά των Γερμανών κατακτητών:

“Ποιος σας έδωσε το δικαίωμα να οδηγήσετε αυτό το υπέρλαμπρο κίνημα από τα ύψη του μεγαλείου στα τάρταρα της ήττας; Μια λέξη του Στάλιν θα εμπόδιζε τον Ζαχαριάδη να ακολουθήσει την τυχοδιωκτική πολιτική του εμφυλίου πολέμου, που γέμισε την Ελλάδα τάφους και ερείπια. Και πού είναι η διεθνικιστική βοήθεια που είχατε υποσχεθεί; Το τηλεγράφημα του τάδε δημοτικού σχολείου της Ουκρανίας, που δόξαζε τους αγωνιστές που μάχονταν κατά της ιμπεριαλιστικής αγγλοαμερικανικής επίθεσης και αυτό ήταν; Και ποιος σας έδωσε το δικαίωμα να διασπάσετε το ελληνικό κίνημα και να λούζετε με τις χειρότερες βρισιές του πολιτικού υβρεολογίου τη μια πλευρά που σηκώνει το εσωτερικό το βάρος του αγώνα;”.

Όπως είπε αργότερα ο Κύρκος, κάθε φορά που θυμώταν το ξέσπασμά του αισθάνονταν “άσχημα”, όχι για τα όσα είπε, άλλα επειδή ένιωσε ότι αυτό ήταν άκομψο έναντι της φιλοξενίας του Σοβιετικού Πρέσβη .

ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ “ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕ” ΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

Όταν η Χούντα των Απριλιανών τον συνέλαβε μαζί με τον Μανώλη Γλέζο, κάποιος φρουρός αστυφύλακας, ενώ κρατούνταν στην Μπουμπουλίνας, πλησίασε κρυφά το κελί του για να του δώσει ένα πεντακοσάρικο (πολλά λεφτά τότε), λέγοντας: “Είμαι από τη Μεσσαρά, πάρε αυτό και μην πεις σε κανέναν τίποτα”.

Με αφορμή αυτό το περιστατικό ο Κύρκος έγραψε: «Τι κάναμε μωρέ. Όλος αυτός ο κόσμος ήταν φτωχόπαιδα, αγροτόπαιδα. Ψάχνανε για ένα κομμάτι ψωμί, για μια θεσούλα κάτω από τον ήλιο. Κι εμείς τους στήναμε απέναντι, τους φτύναμε, τους βρίζαμε, τους ρίχναμε στην αγκαλιά των κοινών μας εχθρών, των εκμεταλλευτών, των καταπιεστών. Όχι πως ήταν όλοι άγγελοι. Ανάμεσά τους υπήρχαν αναμφίβολα και πολλοί έτοιμοι να πουλήσουν την ψυχή της μάνας τους για να καλοπιάσουν τους ανωτέρους. Και η διαπαιδαγώγηση που τους έκαναν ήταν γεμάτη μίσος για τον "εσωτερικό εχθρό", τους αριστερούς, τα "κομμούνια". Αλλά ήθελε μια προσέγγιση πιο προσεκτική. Αυτό το τσουβάλιασμα "όλοι ίδιοι είναι" τους έκανε όλους εχθρούς. Ποιος κέρδιζε;”.

ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΙΚΗ ΤΗΣ “ΑΥΓΗΣ” ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΕΝΟΣ ΑΓΡΟΤΗ

Για μια δίκη της εφημερίδας «Αυγή», της οποίας ο Λεωνίδας Κύρκος διετέλεσε πρώτα διευθυντής και στη συνέχεια εκδότης , ο Κύρκος είχε γράψει:

“Επειτα από καταγγελίες για αστυνομική βία εναντίον αριστερών στον Νομό Σερρών, η εφημερίδα αποφάσισε να στείλει επί τόπου έναν συντάκτη της για να κάνει ρεπορτάζ. Διοικητής Ασφαλείας ήταν ο αστυνόμος Τσούτσιας που εξασφάλιζε την τάξη με αμείλικτα μέτρα. Ο συντάκτης της “Αυγής” ήταν ο Ανδρέας Ξυφτίλης (Γεωργίου). Ανέβηκε στις Σέρρες, γύρισε την επαρχία, μίλησε με κόσμο πολύ, έβγαλε φωτογραφίες, ετοίμασε κείμενο. Την τελευταία ημέρα της αποστολής του,ο συντάκτης επισκέφθηκε με δική του πρωτοβουλία τα γραφεία της Ασφάλειας προκειμένου να ζητήσει και την “άλλη” άποψη. Προφανώς, η Αστυνομία τον παρακολουθούσε τις προηγούμενες ημέρες κι έτσι, όταν συνάντησε τον Τσούτσια, εκείνος ήταν ήδη έξαλλος προτού καν μιλήσουν. “Εσύ είσαι που τριγυρνάς στο νομό και συκοφαντείς τους πάντες και τα πάντα;” τον ρώτησε. Ψύχραιμα ο δημοσιογράφος τού απάντησε: “Φεύγω αύριο. Θέλησα να σας γνωρίσω και να ελέγξω τις καταγγελίες πολλών από τους συντοπίτες σας σε βάρος σας πριν τις γράψω”. Και τότε ο αστυνόμος βγήκε εκτός εαυτού: “Και ποιος είσαι εσύ, βρε αλήτη, που θα ελέγξεις εμένα;” του είπε, για να σηκώσει αμέσως το χέρι και να τον χαστουκίσει. Γεροδεμένος και άφοβος, ο δημοσιογράφος απάντησε με μια γροθιά. Δεν χρειάζεται φαντασία για να καταλάβει κανείς τι ακολούθησε... Την ημέρα που είχε οριστεί το δικαστήριο για την υπόθεση, κρινόταν πια όχι μόνον το μέλλον του Γεωργίου, αλλά και το μέλλον της εφημερίδας, αφού, αν καταδικαζόταν, θα έχανε την ατέλεια χάρτου και στην πραγματικότητα θα αναγκαζόταν να κλείσει από οικονομική ασφυξία. Την υπόθεση, στην οποία νομικός “εγκέφαλος' της 'Αυγής”ήταν ο διαπρεπής ποινικολόγος Σταύρος Κανελλόπουλος, έσωσε τελικά ένας αγρότης που είχε πέσει και ο ίδιος θύμα της βίας του διοικητή και βρήκε το θάρρος να καταθέσει. Μετά την κατάθεσή του αγρότη το δικαστήριο, το οποίο προφανώς δεν επηρεαζόταν από την Ασφάλεια, αθώωσε και τους δύο αλληλομηνυθέντες. 

ΣΤΑ ΚΡΑΤΗΤΗΡΙΑ ΧΟΥΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΝ “ΓΕΡΟ” ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, ΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥΣ

Περιγράφει ο Λεωνίδας Κύρκος:

“Ηταν μιάμιση η ώρα το βράδυ. Είχε μόλις μπει η 21η Απριλίου 1967. Ο Λεωνίδας Κύρκος επέστρεφε σπίτι του. Είχε περάσει το προηγούμενο βράδυ στο δικαστήριο με τον Πάνο Κόκκα, διευθυντή της εφημερίδας “Ελευθερία” που δικαζόταν για το περίφημο «Μνημόνιο». Ενα κείμενο που είχε δημοσιεύσει η “Ελευθερία”, σύμφωνα με το οποίο επιφανή στελέχη του συντηρητικού χώρου είχαν παλαιότερα εμπλακεί σε συζητήσεις κινηματικού χαρακτήρα. Σύσσωμη η κυβέρνηση ήταν... μάρτυρας κατηγορίας. “Τι λες, θα μπορούσαμε να γλιτώσουμε τη δικτατορία;” ρώτησε ο Κύρκος τον Κόκκα. “Αν κινηθεί ο στρατός όχι” του απάντησε εκείνος. Τα χαράματα ο στρατός κινήθηκε. Ο Κύρκος πιάστηκε. Πυροβολισμοί στην πόρτα του σπιτιού του. Τον τσουβάλιασαν σε ένα τζιπ. Φτάσανε στου Γουδή. Ο θάλαμος ήταν άδειος. Σε λίγο άρχισαν να καταφθάνουν οι “ένοικοι”: Μανώλης Γλέζος, Γεώργιος Παπανδρέου, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Δημήτρης Ψαθάς, Δημήτρης Πουρνάρας. Δίπλα ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Παναής Παπαληγούρας, ο Γιάννης Αλευράς...
Το μεσημέρι ο φύλακας αξιωματικός έχει πάει για... σιέστα. Ο Κύρκος επωφελείται για να περάσει στον απέναντι θάλαμο και να μιλήσει στον Γεώργιο Παπανδρέου που αναπαυόταν ξαπλωμένος. “Να δούμε πότε θα ξεμπλέξουμε” είπε ο Κύρκος. Και ο “Γέρος” απάντησε: “Από τότε που εσύ και ο Αντρέας ακυρώσατε τον δικό μου διμέτωπο, η εξέλιξη αυτή ήταν προδιαγεγραμμένη”. Ο Κύρκος σκέφτηκε ότι ο “Γέρος” δεν είχε ακόμη κατανοήσει πως ο διμέτωπος ήταν που είχε ανοίξει τις πύλες της Κολάσεως, όπως ο ίδιος πίστευε. “Τον άφησα όταν ήρθε κοντά του ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Ηταν η πρώτη φορά που συναντιόντουσαν μετά το βασιλικό πραξικόπημα- και ίσως η τελευταία”...

Αυτός ήταν ο Λεωνίδας Κύρκος

“Είσαι εκτός τόπου και χρόνου, θ' αποτύχεις”, του είχε πεί κάποτε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.

“Είστε η Αριστερά των σαλονιών”, του είχε πεί κάποτε ο Ανδρέας Παπανδρέου.

Σήμερα και τις ημέρες που θα ακολουθήσουν, όλοι θα τον αποχαιρετήσουν...